W wielu sytuacjach zaistniałych na drodze to osoby poszkodowane w wypadkach komunikacyjnych swoim niewłaściwym zachowaniem stwarzają niebezpieczną sytuację mając duży wpływ na zaistnienie zdarzenia oraz rozmiar szkody. Kwestię odpowiedzialności poszkodowanego za skutki tak powstałej szkody regulują przepis, o czym piszemy w dalszej części.

Na jakiej podstawie ustalane jest przyczynienie poszkodowanego do wypadku?

Procedurę ustalania przez zakłady ubezpieczeń stopnia przyczynienia się poszkodowanego do zaistnienia zdarzenia bądź powstałej w ten sposób szkody i ewentualnego zmniejszania kwoty należnego poszkodowanemu świadczenia uregulowała Komisja Nadzoru Finansowego. Uchwała nr 458/2016 z dnia 21 czerwca 2016 r. Wydając Rekomendacje dotyczące procesu ustalania i wypłata zadośćuczynienia z tytułu szkody niemajątkowej z umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Zgodnie z Rekomendacją nr 20 – „Zakład ubezpieczeń może pomniejszyć należne poszkodowanemu zadośćuczynienie o odpowiednią kwotę wynikającą z ustalenia przyczynienia się poszkodowanego lub zmarłego do powstania szkody niemajątkowej lub zwiększenia jej rozmiaru.”

Przyczynienie a postępowanie zakładu ubezpieczeń

W takiej sytuacji zakład ubezpieczeń powinien:

1. Ustalić w pierwszej kolejności. Czy istnieje adekwatny związek przyczynowy pomiędzy nieprawidłowym zachowaniem poszkodowanego lub zmarłego, a powstaniem lub zwiększeniem rozmiaru szkody niemajątkowej.
2. Dokonać ustaleń na podstawie wszechstronnego rozważenia wszystkich okoliczności konkretnego wypadku.
3. W przypadku ustalania przyczynienia się poszkodowanego lub zmarłego do powstania szkody niemajątkowej lub zwiększenia jej rozmiaru. Wziąć pod uwagę w szczególności: winę lub nieprawidłowość zachowania się poszkodowanego lub zmarłego. Porównanie stopnia winy stron wypadku, rozmiar szkody niemajątkowej doznanej przez poszkodowanego, ewentualne inne okoliczności wypadku.
4. Przy ustalaniu stopnia przyczynienia się poszkodowanego lub zmarłego do powstania szkody niemajątkowej lub zwiększenia jej rozmiaru. Wziąć pod uwagę małoletniość poszkodowanego lub zmarłego. Także wynikający stąd ograniczony zakres jego percepcji, które stanowią kryteria oceny stopnia wymaganej i oczekiwanej od niego poprawności zachowania.

Przyczynienie – sposób obliczania

Przyczynienie się poszkodowanego do spowodowania wypadku samochodowego, bądź zwiększenia rozmiarów szkody określa się procentowo, co w praktyce skutkuje tym, iż wszystkie wypłacane poszkodowanemu świadczenia np: odszkodowanie,

zadośćuczynienie,

renta,

zwrot wszelkich kosztów,

dojazdów do placówek medycznych,

leczenia,

opieki osób trzecich przy wykonywaniu podstawowych czynności dnia codziennego

Zostaną zredukowane o ten właśnie, określony przez zakład ubezpieczeń procent. Procentowe określanie stopnia przyczynienia poszkodowanego budzi spory prawne. Obecnie jest to najbardziej powszechny i najczęściej stosowany przez sądy i zakłady ubezpieczeń sposób określania zarówno przyczynienia do wypadku, jak i należnej wysokości obniżonego odszkodowania.

Stopień przyczynienia do wypadku a wysokość zadośćuczynienia

Należy podkreślić, iż nawet ustalenie przez zakład ubezpieczeń przyczynienia się poszkodowanego lub zmarłego do powstania szkody niemajątkowej lub zwiększenia jej rozmiaru nie powinno automatycznie powodować wysokości zadośćuczynienia . Ograniczenie wysokości zadośćuczynienia z uwagi na ustalone przyczynienie się poszkodowanego lub zmarłego powinno być poparte zindywidualizowaną oceną pod kątem potrzeby i rozmiaru zmniejszenia zadośćuczynienia.

Możliwość obniżenia odszkodowania istnieje. Gdy związek pomiędzy działaniem lub zaniechaniem poszkodowanego a powstałą szkodą jest taki, że gdyby nie określone zachowanie się lub zaniechanie poszkodowanego, to albo w ogóle nie doznałby on szkody, albo też wystąpiłaby ona w mniejszym rozmiarze. Z uwagi na fakt, iż każdą sytuację, w której istnieje prawdopodobieństwo, że poszkodowany przyczynił się do powstania szkody należy rozpatrywać indywidualnie. Trudno tu wskazać generalne zasady obniżania należnego poszkodowanemu odszkodowania.

Całkowite pozbawienie odszkodowania nie jest dozwolone

Należy także pamiętać, że w obecnym stanie prawnym niemożliwe jest całkowite pozbawienie poszkodowanego odszkodowania. Po wypadku w związku z jego przyczynieniem się do powstania szkody bądź zwiększenia jej rozmiarów. Takie pozbawienie odszkodowania może nastąpić dopiero w sytuacji, gdy wyłącznie winnym zaistniałej sytuacji jest sam poszkodowany. To znaczy w przypadku, gdy jedyną przyczyną powstałej szkody jest wyłączna wina samego poszkodowanego.